A@W Newsletter

Doskonale wiadomo, kiedy dokładnie rozpoczęła się rewolucja „inside-out”: 31 stycznia 1977 roku. Tego dnia w Paryżu otwarto bowiem Narodowe Centrum Sztuki i Kultury im. Georges'a Pompidou. Wówczas to po raz pierwszy instalacje techniczne, takie jak rury, kanały, zawory i łączenia, oplotły bryłę budynku od zewnątrz i stały się bohaterem architektury.

Przekład tekstu: Catherine Osborne, w oparciu o artykuł Nory Santonastaso z design | outfit

Pionowy przebieg zewnętrznych ruchomych schodów w Centrum Pompidou
© Nora Santonastaso / design outfit

Kiedy myślimy o instalacjach technicznych, zazwyczaj zastanawiamy się, jak je ukryć. Wystarczy odwiedzić dowolną stronę internetową poświęconą architekturze, aby znaleźć zdjęcia i wizualizacje minimalistycznych wnętrz, które wydają się w ogóle nie posiadać masywnych kanałów wentylacyjnych czy przewodów elektrycznych. Z drugiej strony, gdy przychodzi do budowy powłoki zewnętrznej budynku, projekt jest przedstawiany jako awangardowy i powstały przede wszystkim z zastosowaniem zaawansowanej technologii.

Początki tego podziału na to, co widoczne i niewidoczne, mają swoje korzenie w gmachu Centrum Pompidou. Ten słynny na cały świat kompleks kulturalny zaprojektowany przez Renzo Piano, Richarda Rogersa i Gianfranco Franchiniego, był pierwszym tego rodzaju obiektem, w którym wewnętrzne elementy umożliwiające funkcjonowanie budynku zostały wyeksponowane jako część architektury, przekształcając jego elewacje w kolorową, dobrze zorganizowaną powłokę, w której żółte rury oznaczają elektrykę, czerwone – windy i ruchome schody, zielone – wodę, a niebieskie – powietrze. Krótko mówiąc elementy funkcjonalne są bez estetycznych skrupułów wydobyte na wierzch, a architektura służy za część większej maszynerii. Jeśli odwiedziliście ten budynek, to prawdopodobnie przemierzyliście zewnętrzne ruchome schody, które prowadzą na dach i pozwalają podziwiać panoramiczne widoki na poziomie każdego piętra. 

Po upływie 40 lat radykalne podejście Centrum Pompidou proponujące funkcję jako formę stało się szczególnie widoczne w budynkach, w których zastosowano najnowocześniejsze technologie ekologiczne. Jednym z takich projektów jest kopenhaska Szkoła Międzynarodowa, zaprojektowana przez pracownię C.F. Møller Architects. Ukończony w 2017 roku budynek szkoły posiada szereg energooszczędnych rozwiązań, które zachęcają do dialogu pomiędzy budynkiem a ludźmi, którzy z niego korzystają.

 
Copenhagen International School, projekt autorstwa duńskiej pracowni C.F. Møller Architects. Cała fasada pokryta jest panelami fotowoltaicznymi.
© Adam Mørk

Jej okładzina składa się z 1200 paneli słonecznych, które pokrywają liczne elewacje gmachu. Instalacja fotowoltaiczna zaspokaja ponad połowę zapotrzebowania budynku na energię elektryczną, tworząc przy tym wizualnie harmonijny, trójwymiarowy projekt, charakteryzujący się powtarzającym się geometrycznym wzorem.

Budynek Kendeda w Georgia Institute of Technology w Atlancie, w stanie Georgia, również zdobył uznanie za zastosowane w nim podejście „wywrócenia na lewą stronę”, czyli właśnie inside-out. Podobnie jak międzynarodowa szkoła C.F. Møllera, obiekt ten odkrywa przed każdym użytkownikiem jak najwięcej zastosowanych w nim instalacji przyjaznych dla środowiska. Celem jest zaprezentowanie samego budynku jako narzędzia edukacyjnego w zakresie ekologicznego budownictwa.

Kendeda Building for Innovative Sustainable Design w Atlancie zużywa zaledwie jedną trzecią energii w porównaniu z podobnymi budynkami.  
© Catherine Osborne

Wiele z jego cech widocznych dla oka zostało celowo przerysowane, w tym imponująco duże zadaszenie z paneli słonecznych, które również odprowadza wodę deszczową do zbiorników systemu nawadniania. To, czego nie można zrozumieć na pierwszy rzut oka, wyjaśniono tu za pomocą oznakowania. Na przykład podczas korzystania z toalety można się dowiedzieć, że działa ona jak kompostownik, a drewniana podłoga w atrium została wykonana z odzyskanych ścinków. Podkreślono też wyraźnie, że krajobraz otaczający budynek, czyli ogrody kwiatowe, służą pszczołom żyjącym w pasiece na dachu budynku.

Rury i instalacje techniczne wewnątrz budynku Kendeda są wyraźnie oznakowane, aby pomóc zwiedzającym i studentom zrozumieć, jak działają różne ekologiczne rozwiązania. 
© Catherine Osborne

Wyobraźmy sobie, jakim przeżyciem musi być dla studentów nauka w takim pasywnym budynku, w którym mogą na własne oczy zobaczyć i zrozumieć jego działanie i korzystać z jego rozwiązań. Jak to doświadczenie wpłynie na ich wyobrażenia o tym, jak powinny wyglądać miasta przyszłości? Niewątpliwie jednym z najbardziej inspirujących aspektów rozpoczętej dawno temu w Paryżu architektonicznej rewolucji inside-out, jest efekt domina, jaki wywołało zwykłe rozkoszowanie się oglądaniem tego jak działa budynek z zewnątrz.