A@W Newsletter

Pandemia i zmiany klimatyczne przyspieszyły w znacznym stopniu nie tylko myślenie o nowych technologiach w zakresie bezpieczeństwa, oszczędności czasu i jakości, ale przede wszystkim w kontekście zmiany w podejściu do wartości jakimi chcemy się kierować, zarówno przy dokonywaniu wyborów dotyczących naszego codziennego życia, jak i planowania długoterminowych inwestycji i poszukiwania nowych rozwiązań. 

Autor: Anna Domin 

Nasze działania muszą wykraczać poza tu i teraz, tym bardziej, że potrzebne są decyzje na tyle świadome, aby ich skutki mogły być przewidywalne w stosunku do nieuniknionych procesów zachodzących w świecie rzeczywistym. Długofalowe i strategiczne myślenie wykraczające poza sztampowe ramy to droga, którą powinniśmy podążać – w każdej sferze naszego życia.

Liczby, które krzyczą

Jak wynika z raportu „Future of Construction: A Global Forecast for Construction to 2030”, który został przygotowany we współpracy z Oxford Economics, produkcja budowlana wzrośnie o 6,6% do końca 2021 roku i o 42% do 2030. Eksperci ostrzegają, że wraz z rozwojem sektora rośnie ryzyko zanieczyszczenia środowiska i generowania dużej ilości odpadów. Obecnie branża budowlana odpowiada za 40% światowej emisji gazów cieplarnianych. Według wspomnianego raportu, zmiany klimatu oraz dążenie do zerowej emisji netto to prawdopodobnie największe wyzwania, przed jakimi stoi aktualnie sektor budowlany. Taka potrzeba będzie generować w najbliższym czasie zwrócenie się ku przemyśle opartym na materiałach nowej generacji, do których z pewnością, co zabrzmi nieco paradoksalnie, musimy w pierwszej kolejności zaliczyć te należące do naszej przeszłości.

Cyrkularność

Podczas przedstawiania idei zawartych w Europejskim Zielonym Ładzie, Ursula von der Leyen jasno i wyraźnie podkreśliła wagę materiałów pochodzenia biologicznego i tych powstałych z przetworzenia – ponownie użytych. Warto w tym miejscu podkreślić, że obecne czasy nie stawiają w opozycji tego co stare przeciwko temu co nowe, wręcz przeciwnie uzupełniają się i zazębiają tworząc nową wartość w procesie projektowania i budowania. Ponowne użycie dostępnych już elementów powinno stanowić podstawę, od której należy wyjść. Kolejny krok to niewątpliwie recycling i upcycling procesów mających na celu przetworzenie materiału i przewartościowanie w celu zachowania żywotności poddawanej danemu procesowi materii.

Świetnymi przykładami wykorzystania materiałów z odzysku są niektóre projekty, nominowane dzisiaj do Oscarów architektonicznych - Nagrody Miesa van der Rohe: Dom dla Bezdomnych w Jankowicach od xystudio, Elektrownia Powiśle projektu APA Wojciechowski Architekci, Cukrownia Żnin, której metamorfozę opracował Marek Bulak z pracowni Bulak Projekt, za całość projektu odpowiadał  Piotr Grochowski, architekt Grupy Arche. W prace projektowe byli zaangażowani projektanci z Less is Core, MML Architekci oraz MIXD. Budynek dawnej Cukrowni Żnin zaadaptowany został na centrum konferencyjno-wypoczynkowe. I właśnie w kontekście takiego podejścia powstają w Europie pierwsze repozytoria materiałów.

Elektrownia Powiśle projektu APA Wojciechowski Architekci, © Juliusz Sokołowski

Budynek dawnej Cukrowni Żnin zaadaptowany został na centrum konferencyjno-wypoczynkowe, Marek Bulak z pracowni Bulak Projekt, Piotr Grochowski, Grupa Arche, Less is Core, MML Architekci oraz MIXD.

Materiały nowej generacji

Przyszłość budownictwa to rozwój nowoczesnych technik materiałowych. Z jednej strony wiąże się to z silniejszą współpracą z producentami, z drugiej - z intensyfikacją działań badawczo-rozwojowych, podejmowanych przez inwestorów i wykonawców. Choć budownictwo kojarzy się z wielkimi skalami to nowe, niezwykłe technologie materiałowe w tej branży schodzą często do poziomu bardzo małych struktur. Tam właśnie, w świecie mikro, znajdują się rozwiązania problemów makro.

Cegła, pustak, drewno to materiały najczęściej wykorzystywane przy budowie współczesnych domów, które z pewnością odejdą do lamusa, zastąpione swoimi ulepszonymi wersjami lub zupełnie innymi technologiami. Wśród najpopularniejszych nanomateriałów znajdują się tworzywa sztuczne, których strukturę można kontrolować w taki sposób, aby uzyskać pożądane właściwości mechaniczne i wytrzymałościowe. Innymi ciekawymi przykładami są nanorurki oraz włókna sztuczne. Te pierwsze to długie, puste cząsteczki, których struktura oparta jest na węglu.

Włókna sztuczne charakteryzują się z kolei niezwykle dokładnie uporządkowaną budową molekularną, co wpływa na ich liczne właściwości. Do materiałów przyszłości należy zaliczyć również Aerożele. Substancje te składają się w 90%–99% z powietrza. Porowata, sztywna piana z krzemionki jest niezwykle lekka. Na rynku budowlanym dostępna jest w formie masy szpachlowej lub elastycznych mat, które znajdują zastosowanie jako doskonały materiał izolacyjny. Kolejną ważną grupą materiałów są geopolimery – syntetyczne glinokrzemiany, które mają szansę zrewolucjonizować rynek materiałów wykończeniowych.

Inteligentna szarość

Biobeton powstaje przed dodanie do mieszanki endosporów oraz mleczanu wapnia, który stanowi ich pożywienie. Po zastygnięciu betonowego elementu, endospory mogą "przespać" nawet dwieście lat w niezmienionym stanie. Gdy jednak dotrze do nich powietrze lub woda, co dzieje się właśnie w przypadku pęknięć, przetrwalniki ożywają i rozpoczynają swoją pracę. Według szacunków tylko na terenie Unii Europejskiej naprawa betonowych konstrukcji, konieczna z powodu uszkodzeń i pęknięć, pochłania rocznie 6,5 mld dolarów. Zastosowanie takiej  technologii jest zatem sposobem na znaczne ograniczenie powstawania śladu węglowego, który jest nieodłącznym elementem produkcji i transportu materiałów budowlanych.

Budynek mieszkalny w Warszawie wykonany z prefabrykatów, projekt: BBGK Architekci © Juliusz Sokołowski

To tylko kilka, z pewnością dobrze już znanych rozwiązań, które powinniśmy zacząć stosować. Musimy myśleć o nich, wtedy, kiedy stajemy przed wyborem materiałów, które mamy zastosować, aby działać w sposób odpowiedzialny i zrównoważony. Nie sposób również nie patrzeć na rynek budownictwa w kontekście produkcji materiałów, ich opakowań i logistyki. Do tego dochodzą jeszcze kwestie być może najbardziej istotne a dotyczące wytwarzania, przetwarzania i wykorzystywania energii odnawialnej w procesie produkcji. Jednak to temat już całkiem na nową historię.